كاروانسراي قاسم آباد يكي از بناهاي با ارزش بجامانده از دوره صفوي مي‌باشد كه در روستايي به همين نام در 20كيلومتري غرب بجستان واقع گرديده است. اين بنا در سال 81 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است. بناي مذكور در مركزيت روستا واقع گرديده و از خصوصيات بارز آن به معماري بسيار زيبا، تزئينات، نوع پوشش سقف‌ها و بادگير چهارضلعي آن مي توان اشاره كرد. اين بنا كه يكي از كاروانسراهاي شاه عباسي هفتگانه بجستان است در قديم مسير جاده ابريشم بوده كه هم اكنون راه‌آهن بافق–مشهد از حاشيه آن مي‌گذرد. كاروانسراي قاسم‌آباد بنايي است از معماري گذشته در دل كوير زيباي بجستان كه بادگير چهارضلعي آن در خراسان از معروفيت بالايي برخوردار است.

  در دامنه تپه‌اي طبيعي در هشت کيلومتري بجستان و به فاصله سه کيلومتري روستاي مزار اثر با ارزشي واقع است که در دل تپه حفر شده و احتمالاً با قلعه دختر مزار در ارتباط است زيرا قلعه مزبور برفراز اين عارضه ساخته شده و بعنوان سردابه و پناهگاهي مي توانست براي ساکنين آن مورد استفاده قرار گيرد. به احتمال بسيار زياد اين اثر در دوران اسلامي به عنوان زاويه و صومعه نيز به کار رفته است. امروزه اين مکان با انجام تغييراتي در فضاي داخلي به عنوان مسجد زمستاني اهالي مورد استفاده قرار گرفته که در مجاورت آن مسجد کنوني مزار واقع است فضاي داخلي اين محل همانند ديگر دخمه‌ها و پناهگاه‌ها در ميان خاک هاي فشرده تپه حفر شده و شامل تعدادي ستون چهارضلعي و مستحکم با تاق‌ها و فضاهايي وسيع است.

  اين بنا با وسعت تقريبي 600مترمربع در 37كيلومتري شمال خاوري بجستان قرار دارد. معماري آن شامل صحن، ايوان، قبله و شبستان گنبددار بوده و از نوع بناهاي يك ايواني است. ايوان مقصوره بنا داراي پوششي است كه با ايجاد تاق و تويزه در آن شكل گرفته است. در بخش انتهايي اين قسمت رسمي‌بندي‌ هاي زيبا بر روي گچ ايجاد شده است. قسمتي از تزئينات اين پوشش نيز به نقاشي گل اخرايي و رديفي از قطاربندي‌هاي گچي اختصاص يافته است. مسجدجامع مرنديز به سبب وجود بخشي از تزئينات و نماي بيروني اطراف و صحن و ايوان از نظر نقشه و نوع عناصر تزئيني با مسجد تاريخي خواف، مسجد رشتخوار، و گنبد مقبره قطب الدين حيدر مشابه است. اين بنا متعلق به قرن يازدهم هجري است.

  رباط چهار ايواني فخرآباد در حاشيه روستايي به همين نام واقع است اين مکان با فضاهاي وسيع خود ظاهرا در زمان رونق و آباداني مورد استفاده کاروانياني بوده است که از اين طريق قصد سفر به سوي کوير را داشته‌اند. بناي رباط متعلق به دوره قاجار است و از معماري آن شامل سردر ورودي ايوانچه‌هاي طرفين ورودي به عنوان توقف‌گاه تابستاني، شاه‌نشين، فضاي اصطبل، بارانداز و صحن است تزيينات جالب توجه اين رباط استفاده از آجرهاي با پخت ناقص است که با تلفيق آن با آجرهاي معمولي اشکال هندسي زيبايي در قسمت پيشاني سردر ورودي و بخش شاه‌نشين آن به وجود آمده است. 

  اين بناي با ارزش در 60كيلومتري گناباد و به فاصله 15كيلومتريي جنوب شرقي بجستان و در امتداد جاده بجستان-فردوس واقع است. رباط زين آباد با وسعت تقريبي 2500مترمربع به صورت نقشه چهار ضلعي و فضاهاي معماري متفاوت توقف گاه كاروانياني بوده است كه مسير كوير را طي مي نموده اند. در اضلاع شمالي و جنوبي در هر طرف از صحن رباط فضاهايي به عرض سه متر براي اقامت مسافران و اتاق‌هايي نيز به ابعاد 3*4متر تعبيه شده است. شاه‌نشين بنا كه قسمت شاخص اين اثر معماري محسوب مي شود در ضلع غربي صحن قرار گرفته و ورودي آن با سه چشمه طاق و دو دالان كه به پشت شاه نشين منتهي مي شود مشخص است. رباط زين آباد از يادگارهاي معماري عصر قاجاريه است.

  از ابنيه تاريخي بجستان كه بر امتداد كال شور و بر روي آن ايجاد شده سازه اي است آجري و مستحكم موسوم به پل يونسي كه نام خود را از شهر نزديك واقع در 45كيلومتري شهر بجستان گرفته است. معماري اين پل داراي 9 چشمه تاق جناغي و آبرهاي نيمه مدور است كه در بخشي از آن سنگ يا ملات ساروج و قسمت‌هايي ديگر از آجر و گچ ساخته شده است. اين بناي تاريخي از يادگارهاي دوره صفويه است. 

  این قلعه دارای پلان مستطیل شکل است و شکل چهاربرج در اطراف آن ایجاد گردیده و دارای یک ورودی زیبا می باشد. پوشش ورودی بصورت جناقی و چهار ترک است درب آن نیز سالم است سکوهای دو ورودی قلعه جهت استفاده مسافرین دیده می شود. قلعه در دو طبقه بوده که از برخی اتاق های ان هم اکنون نیز استفاده می شود. مصالح بکار رفته درآن خشت خام کاهگل و در برخی موارد به ندرت از آجر نیز استفاده شده است. ارتفاع بعضی دیوارها به 12متر می رسد. این قلعه در روستای مرندیز و در بخش بجستان واقع در شرق گناباد است.

  این مقبره در روستای یونسی مربوط به دوره اسلامی و از نظر پلان دارای یک پلان مستطیل شکل که مقبره در زیر گنبدی نسبتاً بزرگ قرار گرفته است. مقبره دارای یک ورودی است که بصورت ایوان ایجاد شده و مصالح بکار رفته در بنا خشت و کاهگل و اخیراً از مصالح سنگی استفاده شده و تزئینات زیر گنبد بصورت تاق های جناقی و سالیس است. پلان زیر مقبره بصورت چهار تاقی می باشد.

  در حاشيه شرقي گورستان قلعه مزار واقع شده و در پايين آن دالان تنگي است كه در دل تپه كنده شده است، بسيار تاريك بوده كه هيچ روزنه‌اي براي گرفتن نور از خارج در آن تعبيه نشده است. بعد از دالان تنگ وارد محوطه‌ي بازتري كه مساحت آن 180مترمربع مي باشد، مي شويم. اين مكان در دوران پيشين معبد مهري بوده است. با توجه به معبد مهري اين مجموعه مي توان به زمان هخامنشيان و حتي پيش از آن مربوط باشد.

  این بنا به لحاظ معماری یک ایوان بوده و حیاط و اتاق هایی در اطراف دارد. طاق‌ها بصورت جناقی و به سبک دوره قاجار است. در بخشی از اتاق‌ها گچ‌بری‌های ساده و شومینه دیده می شود. مصالح بکار رفته در آن گچ وآجر می باشد. در سال‌های اخیر نیز از مصالح جدید آجر و سیمان جهت مرمت دیوارها استفاده گردیده است. وجود پنجره‌های مشبک گچی به بنا زیبایی خاص داده است. از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این بنا حفر قسمت‌هایی از آن در دل خاک های فشرده منطقه می باشد که اکنون نیز مورد استفاده می باشد.

  اين قلعه نيز مانند ساير قلاع دختر ايران نام خود را از ناهيد، الهه آب، بركت و زيبايي اخذ نموده است. اين قلعه برفراز قلعه‌اي منفرد و رفيع واقع در 5كيلومتري جنوب غربي روستاي مزار ساخته شده است. شادروان دكتر زماني با بيان دلايلي اظهار مي دارد كه اين قلعه در دوره ساساني و يا قبل از آن ساخته شده است و در دست اميران محلي بوده و در قرون اوليه‌ي اسلامي نيز به همان ترتيب مورد استفاده بوده و در اواخر قرن 5هجري به تصرف پيروان حسن صباح درآمده و در قرن هفتم توسط خوانين غوري و مغول ها ويران شد.