روستای مزار
روستاي مزار از توابع دهستان مزار در بخش مركزي شهرستان بجستان و در 5.5 كيلومتري جنوب غربي شهر بجستان قرار گرفته است. آب و هواي اين روستا تابع آب و هواي بجستان بوده و گرم و خشك است. دست كند تاريخي مزار با مختصات جغرافيايي 603368 s 40 = x و 3817139 = y و با ارتفاع 1312 متر از سطح دريا درجانب جنوب شرقي روستا قرار دارد.
در دوره ساسانيان نيز اگر چه اطلاع دقيقي از آن نيست اما برخي از مطالعات باستان شناسي ثابت مي كند كه در اين دوره قلعه‌ها و بناهايي در اين منطقه بوده است؛ مانند قلعه دختر شوراب، قلعه دختر مزار در دوره اسلامي، بجستان اهميت و اعتبار تاريخي داشته و به ويژه تا دوران اقتدار اسماعيليه و حتي سده‌هاي پس از آن به ولايت قهستان تعلق داشته است. بسياري از مورخين تاريخ ورود اسماعيليه به قهستان را اواخر قرن 5 هجري مي دانند. يكي از عللي كه اسماعيليه منطقه‌ي قهستان را براي سكني گزيدن و مبارزه با سلجوقيان انتخاب كردند، موقعيت خاص جغرافيايي و وجود ابنيه‌ي دفاعي از دوران ساسانيان مي‌باشد. از جمله وجود قلعه دختر مزار بجستان مؤيد اين نكته است. مغولان در سال 655 هجري قمري، قدرت اسماعيليه را در هم شكستند. درگيري‌هاي خونين بين اسماعيليه و مغولان روي داد كه از جمله بقاياي قلاع اسماعيلي و حتي گورستاني وسيع در روستاي مزار بجستان وجود دارد كه به عقيده‌ي برخي از پژوهشگران محل دفن كشته شدگان جنگ مغولان با مدافعين يا اسماعيليان است و حتي تاريخ يك سنگ لوح آن مربوط به بيش از 500 سال پيش است.
روستاي مزار كه در 5.5 كيلومتري جنوب غربي شهر بجستان و در كوهپايه يك رشته كوه قرار گرفته داراي تاريخ كهني است. اين روستا داراي معماري و بافت سنتي است. در داخل روستا خانه‌هاي گلي و آجري ديده مي‌شود. برخي از آنها همچون حسينه مزار در فهرست آثار ملي ثبت شده است. در داخل روستا مي‌توان نسخ خطي و حتي ابريق‌هايي از زمان صفويه ديد. اين روستا با توجه به توضيحات فوق در دوره اسماعييله از رونق خوبي برخوردار بوده و در زماني از تاريخ محل درگيري مغولان با صاحبان اين فرقه بوده است. در جنوب روستا نيز يك قلعه كهنه قرار دارد كه بر روي يك تپه كم ارتفاع طبيعي ساخته شده است. علاوه بر آن مي توان آثار يك مسجد قديمي‌تر را در جانب شمالي تپه ديد. در زير تپه يك دست كند قرار دارد. بررسي‌هاي زيادي توسط محققين صورت گرفته. برخي از آنها قدمت اين دست كند را دوره اسلامي دانسته و كاربرد آن را از ابتدا يك مسجد مي دانند. برخي ديگر معتقدند شالوده اين دست كند يك معبد مهري بوده است كه يكي از قديمي‌ترين معابد مهري در ايران و جهان است.
روستای جزین
روستای جزین در فاصله 45 کیلومتری شهر بجستان و در منطقه‌ای خوش آب و هوا واقع شده است. این روستای بزرگ در طول جغرافیایی ’04/ 58 و عرض جغرافیایی ’20/ 34 و ارتفاع 1410 متر از سطح دریا قرار دارد. روستای جزین به لحاظ اجرای طرح هادی و بهسازی و تامین امکانات موفقیت های چشمگیری داشته است. جمعیت جزین در سال 1385، 2033 نفر و در سال 1375، 1782 نفر بوده است. جزین و آبادی ها و مزارع تابعه آن 74 قنات کوچک و یک چاه عمیق و حدود 80 هکتار اراضی کشاورزی دارد. چغندر، انار، زعفران، گندم، حبوبات و جالیز از تولیدات عمده کشاورزی روستای جزین است و به دلیل وجود بیش از 11000 راس دام سبک، بیش از 350 راس گاو و 2 واحد مرغداری گوشتی، در تولیدات دام و طیور نیز جایگاه قابل توجهی دارد. این روستا با توجه به اینکه مرکز دهستان است امکانات متنوعی دارد، مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان به تفکیک دختران و پسران، خانه بهداشت و پزشک مستقر امکاناتی مثل مسجد، حسینیه و کتابخانه، امام‌زاده، سالن ورزشی، زمین فوتبال، دفاتر پست و مخابرات، فروشگاه تعاونی مصرف و تعاونی تولید کشاورزی، صندوق قرض الحسنه، سیستم جمع آوری زباله و غیره دارد. وجود بافت تاریخی منحصر شامل منازل قدیمی، مسجد، حمام، امام زاده، بادگیرها و آب انبارها به این روستا چهره‌ای متفاوت داده است که در صورت ثبت بافت قدیمی این روستا می تواند به عنوان یکی از جاذبه های فرهنگی و گردشگری در شهرستان بجستان مطرح شود.